ARRAK ETA EMEAK

 

– Tan-tan!

      Aitona eta aita-alabak afaltzen ari ziren sukaldean.

      Beste alaba, Iñaxi, zerbait prejitzen ari zen sutan, eta esan zuen:

      – Joxepa, atea.

      Joxepa mahaitik altxa eta atea irekitzera joan zen.

      – Zein ote da garai honetan? –esan zuen aitonak.

      Ez zion inork erantzun.

      Joxeparen ahotsa izan zen hurrengoa:

      – Aita, guardiazibilak!

      – Guardiazibilak?!

      – Bai, atean geratu dira.

      – Eta zer behar dute?

      – Ez dakit; ni ikaratu naiz behintzat eta!...

      Aita ere izutu xamarra geratu zen; sutondoan zegoen alaba ere bai.

      Aitona zegoen lasaitxoena.

      – Tira, joan hadi, ez haute jango eta!

      Hala, Iñaxio mahaitik altxa eta atera joan zen.

      – Buenas noches –esan zien.

      – Buenas noches. ¡Usted es Ignacio Urreiztieta?

      – Si señor.

      – ¿Está su hijo?

      Bere semea! Zerbait egin ote zuen Imanolek?

      – Está trabajando.

      Guardiazibilek elkar begiratu zuten, maltzurki, eta ate barrura lepoak batera luzatu zituzten.

      Iñaxiok hala ikusi zituenean, nahi bazuten etxe barrura sartzeko esan zien.

      – ¡Ah, sí, aunque usted no lo quiera!

      Eta bultzada bat eman eta sartu ziren bi guardiazibilak sukalderaino.

      – Ai! –Karraxi egin zuen Iñaxik.

      – ¡Qué pasa, no les vamos a comer! –eta guardia-zibil batek farre egin zuen; besteak purrusta batean gelako atea ireki zuen.

      Aitona eserita geratu zen afaltzen, sartu ez balira bezala.

      – Aquí no está.

      Ia etxeak beste gelarik bazeukan galdetu zuten.

      Iñaxiok esan zien goian beste bi gela eta ganbara zeudela.

      Igo zen guardiazibil bat gora.

      – Zer egin ote du Imanolek, aita? –Galdetu zion Iñaxik.

      – ¡Haga el favor de hablar en español!

      Denak mutututa elkarri begira geratu ziren.

      Aitona ixilik, afaltzen.

      Gora joan zen sardin zaharra itzuli zen:

      Eta Iñaxiori begira:

      – ¿Dónde trabaja su hijo?

      – En la fábrica de Rekalde.

      – ¿A qué hora sale?

      – A las diez.

      Guardiazibilak eskumuturreko erlojuari begiratu zion:

      – Faltan diez minutos; le esperamos aquí.

      Baina ez ziren sukaldean geratu; ezer esan gabe atera eta ezkaratzean geratu ziren biak.

      Bizilagun batzuk leihoetatik zelataka zeuden dagoeneko.

      – Zer egin ote du Imanolek?

      – Galdetu zuen berriz Iñaxik sukaldean.

      – Ez zekinat bada, neska –erantzun zion zakar xamar aitonak

      – baina lapurretik ez behintzat!

      – Euskal ikurrin haietakoren bat harrapatu ote diote?

      – Esan zuen Iñaxiok.

      – Horrelako zerbait –esan zuen aitonak

      – Eta horrelakoak ez dik lotsatu behar, motel!

      – Ez, baina kartzelara eramaten badute? –esan zuen Joxepak.

      Denak ixil-ixilik geratu ziren aldi batean.

      Armario gainean zegoen erlojuaren tiki-takakoak besterik ez ziren entzuten.

      – Honez gero, laister da bada hemen –esan zuen Iñaxik halako batean.

      Aitonak bakarrik jan zuen berea, baina gainerantzeko afariak han bukatu ziren. Agurea altxa eta aurreko leihora joan zen.

      Han zeuden atarian bi guardiazibilak, zain.

      Eta orduantxe Imanol bizikleta gainean etxera heltzen.

      Aitonak bere burua bueltatu eta esan zuen:

      – Hara, hemen zetorrek mutila!

      Aita bi alabak aitonaren ondora etorri ziren laisterka.

      Joxepa nigarrez hasi zen.

      – Egon hadi ixilik, tuntuna –esan zion aitonak.

      – ¡Oiga! –entzun zuten leiho goitik

      – ¿Usted es Ignacio Urreiztieta?

      Mutila, bere bizikleta eskuetan zeukala, ixilik geratu zen. Gizarajoa ez zegoen lasai, ez.

      Bi guardiazibilak aurrean jarri zitzaizkion, eta ihes egin ez zezan, hormaren kontra baztertu zuten.

      Etxe aurrean bertan zegoen argi zuri batek argitzen zituen, eta aldameneko etxe guztietako bizilagunak ordurako leihoetara gorde gabe atereak ziren.

      – ¿Usted no es hijo de Ignacio Urreiztieta?

      – Sí –erantzun zion Imanolek.

      – ¿Y no se llama también Ignacio?...

      – No –erantzun zion Imanolek.

      – Y, ¿qué edad tiene usted?

      – Diecisiete años.

      – ¿Y usted no tiene un hermano de veinticuatro, llamado Ignacio?...

      Imanolek guardiazibilari bizikleta zangoetara bota eta etxera sartu zen korrika!

      Beste guardiazibilak bere fusila altxa eta tiro bat botatzeko keinua egin zuen.

      – ¡No dispares! –esan zion lagunak.

      Eta biak purrustakada etxe barruan sartu ziren mutilaren atzetik.

      Imanol sukaldean eserita, aurpegia bi esku tartean zeukala aurkitu zuten.

      Aitonarengatik izan ez bazen, guardiazibilak kulata tankada bat bizkarrean emango zion.

      Besotik heldu eta:

      – ¡Usted no pegue! –esan zion aitonak.

      – ¡Usted quédese quieto, o también le doy!

      Aitonak laban bat mahai gainetik hartu eta sartuko zion sardin zahar hari urdailetik bere semeak geratu izan ez bazuen:

      – Aita, ez dezazula horrelakorik egin!

      – Bueno, donde se aclaran las cosas es en la Comandancia –esan zuen ia karraxika kabo bezala egiten zuenak – Y viene usted –Imanoleri       – y usted, viejo mal genio –esan zion aitonari –y usted       – berezi zuen Iñaxio.

      Bi neskak nigarrez hasi ziren.

      Aitona eta aita-semeak aurretik; bi guardiazibilak atzetik.

      Kale guztia bete zen ordurako.

      Horrelakoetarako ez da telefono behar handirik izaten!

      Kuartel bidean zihoazela, gizon bat inguratu zitzaien.

      – ¿Cómo está, señor cabo? –esan zion koipetsua guardiazibilari.

      – ¿Cómo está, señor Lasa?

      Lasa herriko kontzejala zen.

      – ¿Qué están haciendo? –galdetu zion.

      – Hemos ido a detener a un tal Ignacio Urreiztieta, pero resulta que no está, y en la casa nos han hecho violencia.

      – Pero, no le pueden ustedes detener, porque murió hace unos seis meses, el que queda es ese otro joven, Imanol.

      Kabo guardiazibila geratu zen.

      – ¿Murió?... –esan zuen

      – ¿Y por qué lo denuncian?...

      Hiru gizonak eta beste sardin zaharra aurrera zihoazen.

      Lasak belarrira zerbait esan zion.

      Kaboa eta kontzejala kuartelera heldu zirenean, hiru gizonak mahai baten aurrean eserita zeuzkaten.

      – Bueno –esan zuen kaboak– creo que ha habido un error.

      Aitonak halako begiratu izugarri bat bota zion.

      – Pero usted, abuelo, tiene que guardar su genio en el bolsillo.

      Bazterren batean bakarrik harrapatuko balu sardin zahar hura!

      – Ahora pueden irse. Lasa beste hiruekin atera zen kuarteletik.

      – Beraiek ez zekiten zuen mutila hil berria zela eta... –esan zien aitzaki bezala.

      – Hori duk –erantzun zion aitonak– halako mutil gizona beraiek ebaki-ebaki egin eta gero etxean tisiko hil, eta sei hilabete barru ezer gertatu ez balitz bezala berriz etxera bila!...

      – Badakizu –esan zion besteak

      – politikan sartzen dira eta...

      Eta aitonari alde egin zion.

      – Bai, joan hadi –esan zion deiadarka– gure herriko emeek diotenez, herriaren maitasuna erakustea politika duk. Herria pusketaka egunero saltzea, gure izate guztia hondatzea, zer ote da?... Emekeria!